“Paula Rego. Power Games”: Η πρώτη μεγάλη μονογραφική έκθεση αφιερωμένη στο έργο της Paula Rego μετά τον θάνατό της

Οι γυναίκες – ηρωίδες της Rego, είτε προέρχονται από την πραγματική ζωή, είτε από τους μεγάλους θρύλους, τα παραμύθια και τους μύθους του κόσμου. Περίπλοκες ηρωίδες της εποχής μας αγωνίζονται ενάντια στους περιορισμούς των παραδοσιακών ρόλων των φύλων αντί για τους δράκους των παραμυθιών. Σε όλο το έργο της, η Rego αμφισβητεί τις συνηθισμένες ιεραρχίες και απεικονίζει γυναίκες σε διαφορετικούς ρόλους.

Το έργο της Rego ένα ανεξάντλητο ταξίδι δύναμης και πάθους, βαθιά ριζωμένο σε εικαστικούς κόσμους και ιστορίες τόσο από το παρελθόν όσο και από το παρόν. Μιλάει για τη δύναμη της ιστορίας και των συναισθημάτων, τα δικαιώματα των γυναικών και τις αόρατες δομές κυριαρχίας.

Παιχνίδια Εξουσίας – Οπτικές αφηγήσεις εμπνευσμένες από το συλλογικό ασυνείδητο της εποχής μας

Χωρισμένη σε θεματικές ενότητες, η έκθεση συγκεντρώνει αντιπροσωπευτικά έργα της από διάφορες δεκαετίες, και θεματικές. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει έργα που εξετάζουν τους οικογενειακούς δεσμούς και τις εξαρτήσεις, καθώς και τη δυναμική της εξουσίας μεταξύ άνδρα και γυναίκας- η κρατική βία και οι μηχανισμοί καταστολής παίζουν επαναλαμβανόμενο ρόλο, εν μέρει υπό το πρίσμα της δικτατορίας που κυβερνούσε τη γενέτειρα του καλλιτέχνη, την Πορτογαλία, μέχρι τη δεκαετία του 1970.

Η Rego καταπιάνεται με τη σκοτεινή εποχή της δικτατορίας του Σαλαζάρ στην Πορτογαλία στη δεκαετία του 1960 αλλά και στην πιο πρόσφατη ιστορία μας το 2003, όταν τεράστια πλήθη συγκεντρώθηκαν για να αντιταχθούν στη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στον πόλεμο του Ιράκ.

Το δεύτερο μέρος της έκθεσης συγκεντρώνει τις αντισυμβατικές ηρωίδες της Rego: γυναικείες μορφές από τη λαϊκή κουλτούρα και τη λογοτεχνία που καταρρίπτουν τα όρια των ρόλων που τους επιβάλλονται, αλλά και γυναίκες που έχουν κάνει παράνομες αμβλώσεις ή συνθλίβονται από το βάρος των κοινωνικών και προσωπικών προκλήσεων. Η παρουσίαση ολοκληρώνεται με το έργο Angel (1998), το πιο διάσημο έργο της και ενσάρκωση του ατρόμητου σθένους.

Τη δεκαετία του 1990 το ζήτημα των αμβλώσεων στη γενέτειρά της θα την απασχολήσει έντονα. Στη σειρά Abortion (1998-99), η Rego εκφράζει τη διαμαρτυρία της για τους περιοριστικούς νόμους της Πορτογαλίας, όπου οι γυναίκες εξακολουθούσαν να αναγκάζονται να καταφεύγουν σε, συχνά απειλητικές για τη ζωή τους παράνομες διαδικασίες μετά την αποτυχία ενός δημοψηφίσματος που πρότεινε την άρση της απαγόρευσης των αμβλώσεων.

Τα οκτώ χαρακτικά της, τα οποία εμφανίστηκαν σε διάφορες πορτογαλικές εφημερίδες ενόψει του δεύτερου δημοψηφίσματος για τις αμβλώσεις το 2007, επανέφεραν τη συζήτηση στις εμπειρίες των γυναικών, εφιστώντας την προσοχή στους κινδύνους που εγκυμονεί η παράνομη έκτρωση. Το αποτέλεσμα της σειράς ήταν τόσο ισχυρό που πιστώνεται ότι συνέβαλε στον επηρεασμό της κοινής γνώμης ώστε να διαμορφωθεί ένα δεύτερο δημοψήφισμα το 2007, το οποίο νομιμοποίησε τις αμβλώσεις:

«Φαίνεται απίστευτο ότι αυτές οι μάχες πρέπει να δοθούν ξανά. Είναι τραγελαφικό», έχει δηλώσει σε συνέντευξή της στην Guardian το 2019 με αφορμή την επαναφορά του ζητήματος των παράνομων αμβλώσεων στην Αμερική επί Προεδρίας Donald Trump.

Στα επτά έργα της σειράς Possession (2004), μια εφιαλτική κατάθλιψη μοιάζει να πιέζει το σώμα, καθιστώντας το εντελώς παθητικό.

Η Rego εξετάζει και εμβαθύνει επίμονα τα άκρα της ανθρώπινης εμπειρίας. Τα σώματα που απεικονίζει, ιδίως τα γυναικεία σώματα, στέκονται ζωντανά μπροστά μας- μπορούμε να αισθανθούμε τους περιορισμούς στους οποίους υπόκεινται, αλλά και να τα δούμε σε στιγμές υπέρβασης και απελευθέρωσης. Οι στάσεις και οι πόζες με τις οποίες δείχνει τις γυναίκες πρωταγωνίστριές της μαρτυρούν τις εσωτερικές και εξωτερικές εντάσεις κάτω από τις οποίες εργάζονται.

Η ζοφερή φαντασία της Rego, το ανήσυχο πνεύμα της και η διερευνητική της ματιά στον πόνο, την αγωνία και τη θλίψη, προσδίδουν στην τέχνη της ιδιαίτερη γοητεία.

Info έκθεσης:

Paula Rego. Power Games, Curator: Eva Reifert | 28 Σεπτεμβρίου – 2 Φεβρουαρίου 2025 | Kunstmuseum Basel