Ο Νίκος Κυπουργός μιλάει για το «Ματαρόα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, τον μοναδικό σήμερα επιζώντα και ποιους θα ήθελε για συνταξιδιώτες του

03/01/2025 - 07:18

Ήταν όλοι τους συνταξιδιώτες στο Ματαρόα. Κορνήλιος Καστοριάδης, Κώστας Παπαϊωάννου, Μιμίκα Κρανάκη, Κώστας Αξελός, ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος, οι φοιτητές αρχιτεκτονικής Εμμανουήλ Κινδύνης, Αριστομένης Προβελέγγιος, Αθανάσιος Γάττος, Κωνσταντίνος Μανουηλίδης, Νικόλας Χατζημιχάλης, Γιώργος Κανδύλης, Πάνος Τσολάκης, Τάκης Ζενέτος, ο κινηματογραφιστής Μάνος Ζαχαρίας, ο γλύπτης Μέμος Μακρής, η γλύπτρια και συγγραφέας Νέλλη Ανδρικοπούλου, ο ζωγράφος Ντίκος Βυζάντιος, ο μουσικός Δημήτρης Χωραφάς, ο τεχνοκριτικός Άγγελος Προκοπίου, οι γιατροί Ανδρέας Γληνός και Ευάγγελος Μπρίκας, η συγγραφέας Έλλη Αλεξίου, η ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου, ο ποιητής Ανδρέας Καμπάς, οι φιλόλογοι Εμμανουήλ Κριαράς και Σταμάτιος Καρατζάς, και πολλοί άλλοι. Το πλοίο Ματαρόα απέπλευσε από την Ελλάδα τα ξημερώματα της 22ας Δεκεμβρίου του 1945 και πήρε μαζί του 125 νέους Έλληνες επιστήμονες και καλλιτέχνες για να τους γλιτώσει από τη «λευκή τρομοκρατία» που ξεκίνησε μετά τα Δεκεμβριανά. Ο φιλέλληνας Οκτάβιος Μερλιέ, διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου, σε συνεργασία με τον υποδιευθυντή Ροζέ Μιλλιέξ φυγάδευσαν τη νεότερη πνευματική ελίτ της Ελλάδας στο Παρίσι μέσω του θεσμού των υποτροφιών του γαλλικού κράτους και τα γαλλικά πανεπιστήμια έγιναν το πνευματικό τους σπίτι.

Εν συντομία αυτή είναι η ιστορία του Ματαρόα που ογδόντα χρόνια μετά η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, για πρώτη φορά σε συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο παρουσιάζει την παράσταση μουσικού θεάτρου «Ματαρόα στον ορίζοντα», σε σύλληψη και σκηνοθεσία Θοδωρή Αμπαζή και μουσική Νίκου Κυπουργού και Θοδωρή Αμπαζή, με πρώτη ύλη το πρωτότυπο κείμενο της Έλσας Ανδριανού.

Πού βρίσκεται σήμερα η Γη της Επαγγελίας; Υπάρχει ακόμα; Και, αν ναι, ποιοι είναι αυτοί που θα επιβιβαστούν στην κιβωτό της ελευθερίας; Σκηνικός χώρος, η προβλήτα ενός λιμανιού και μια θάλασσα από αμέτρητα σημαιάκια, όπου οι ήρωες του έργου, επίδοξοι ταξιδιώτες ενός νέου Ματαρόα, δεν σταματούν να τραγουδούν, να χορεύουν, να παίζουν τα μουσικά τους όργανα και να ονειρεύονται, παλεύοντας παράλληλα με τις αντιφάσεις και το βάρος της μετεμφυλιακής κληρονομιάς και της νεότερης ευρωπαϊκής τους εμπειρίας.

Η σχέση του Νίκου Κυπουργού με την ιστορία του Ματαρόα κρατάει χρόνια από τη μουσική του συνεργασία με το Θέατρο του Ήλιου της Αριάν Μνουσκίν στο Παρίσι πριν 10 χρόνια. Είχε συναντήσει κάποιους από τους επιβάτες του Ματαρόα και τότε είχε γνωρίσει και τον μοναδικό σήμερα επιζώντα, 102 ετών του Ματαρόα, τον Μάνο Ζαχαρία. Ο Νίκος Κυπουργός μιλάει στο ελc για την παράσταση μουσικού θεάτρου Ματαρόα στον ορίζοντα και μοιράζεται μαζί μας ποιους θα ήθελε να έχει οπωσδήποτε συνταξιδιώτες του αν έμπαινε στο θρυλικό πλοίο.

Μοιραστείτε μαζί μας όταν ακούσατε ότι θα συνθέσετε για το Ματαρόα τις σκέψεις σας; Και τι είναι πλέον μετά από όλη αυτή τη δημιουργική διαδικασία το Ματαρόα για εσάς;

Με το Ματαρόα ασχολούμαι από πολλά χρόνια. Είχα γράψει μουσική και για το “Mataroa, la mémoire trouée”, που παίχτηκε στο Θέατρο του Ήλιου της Αριάν Μνουσκίν στο Παρίσι πριν 10 χρόνια ακριβώς. Η πρόταση της Ελίτας Κουνάδη τότε δεν είχε βρει ανταπόκριση στην Ελλάδα, βρήκε όμως στη Γαλλία, κάτι ταιριαστό με την ιστορία του Ματαρόα. Η σημερινή όμως πρόταση είναι τελείως διαφορετική. Από τις πρώτες μας συναντήσεις με τον σκηνοθέτη Θοδωρή Αμπαζή και την Ελίτα αποφασίσαμε να δοθεί στην παράσταση χαρακτήρας μουσικού θεάτρου. Η Έλσα Ανδριανού έγραψε ένα νέο κείμενο, ποιητικό αλλά και περιεκτικό. Και αυτή τη φορά η πρόταση όχι μόνο υιοθετήθηκε από το Εθνικό, αλλά, λόγω ακριβώς του μουσικού χαρακτήρα της, γίνεται σε συμπαραγωγή με τη Λυρική Σκηνή. Τι περισσότερο να θελήσει κανείς; 


Ποια στοιχεία ξεχωρίσατε στην ιστορία του Ματαρόα και υπήρξαν σημεία αναφοράς κι έμπνευσης;

Η διαχρονικότητα του θέματος. Η σχέση με το σήμερα. Εκείνοι τότε έφευγαν να γλιτώσουν από τη Λευκή Τρομοκρατία, να αναπνεύσουν ελεύθερα, να σπουδάσουν. Μόλις πριν λίγα χρόνια, η γενιά της κρίσης αναζήτησε ξανά καταφύγιο στην Ευρώπη. Η Ευρώπη όμως πλέον είναι διαφορετική. Στην ιστορία της ανθρωπότητας οι άνθρωποι διαρκώς μετακινούνται ψάχνοντας για μια καλύτερη ζωή. Σήμερα εκατομμύρια νέοι αναζητούν τρόπους διαφυγής από πολέμους και αυταρχικά καθεστώτα σε όλον τον πλανήτη. Μόνο στη γειτονιά μας, πόσοι Ουκρανοί, Ρώσοι, Παλαιστίνιοι, Ισραηλινοί προσπάθησαν ή προσπαθούν να φύγουν. Κάποιοι τα κατάφεραν, άλλοι όχι, πολλοί δεν πρόλαβαν.


Ποια ηχοχρώματα έχει το Ματαρόα «σας»; Σε τι ηχητικό σύμπαν μπαίνουν οι θεατές/ακροατές;

Οι δώδεκα πολυτάλαντοι ηθοποιοί και οι τέσσερις εξαιρετικοί μουσικοί συντονίζονται και συγχρονίζονται φωνητικά και κινησιολογικά πάνω σε ένα κείμενο-παρτιτούρα, διατηρώντας συγχρόνως ο καθένας και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ρόλου του. Λόγος, μουσική και κίνηση συνδέονται άρρηκτα. Είναι κάτι που ο Θοδωρής Αμπαζής, ένας μουσικός σκηνοθέτης, γνωρίζει πολύ καλά να κάνει.

Μοιραστείτε μαζί μας αν μέσα από την έρευνά σας για το Ματαρόα, υπήρξε μια ενδιαφέρουσα ιστορία που εσείς ξεχωρίσατε ή σας συγκινεί;

Είχα την τύχη να παρακολουθήσω μεγάλο μέρος της έρευνας που ξεκίνησε η Ελίτα Κουνάδη πριν 12 χρόνια για την παράσταση στο Παρίσι και να συναντήσω κάποιους από τους επιβάτες του Ματαρόα. Τότε γνώρισα και τον Μάνο Ζαχαρία, τον μοναδικό σήμερα επιζώντα, 102 ετών και πάντα ακμαίο. Πρόσφατα βρεθήκαμε σε μια ταβέρνα με τη δημιουργική ομάδα και μας μάγεψε όλους για άλλη μια φορά. Ο Μάνος, λοιπόν, έφυγε τότε με το Ματαρόα αλλά μετά από δύο χρόνια γύρισε και ανέβηκε στο βουνό. Κατέληξε στην Τασκένδη, πρόσφυγας και άπατρις επί δεκαετίες, και γύρισε στην Ελλάδα με τη Μεταπολίτευση. Έχοντας ζήσει μια τόσο έντονη και πλούσια ζωή, με αγώνες και προδοσίες, προσδοκίες και διαψεύσεις, έχει πολλά να μας πει για την προσωπική ευθύνη του καθενός. Μια συζήτηση μαζί του «ανοίγει του μυαλού τα μονοπάτια».

Εάν μπαίνατε εσείς στο Ματαρόα, ποιους θα θέλατε να έχετε οπωσδήποτε συνταξιδιώτες;


Όπως στην παράσταση, μέσα στο μυαλό μου ο χρόνος συγχέει τα όρια ανάμεσα στο τότε και στο τώρα, στην πραγματικότητα και στο όνειρο. Εκτός από τον Μάνο Ζαχαρία, θα διάλεγα τον Κορνήλιο Καστοριάδη, τον Νίκο Σβορώνο μαζί με τον Μέμο Μακρή (για να βλέπω ζωντανά την «Κεφαλή» του Πολυτεχνείου). Τον Μάνο Χατζιδάκι, να μας διηγηθεί μπροστά στον Κώστα Αξελό και τη Μάτση των ονείρων εκείνη την τελευταία βραδιά πριν φύγει το Ματαρόα, πώς έγραψε στο ταβερνάκι της Καστέλλας το «Ανέβα πάνω στον λεπτό τον λεπτοδείκτη». Τον Ιάννη Ξενάκη, που πρόλαβε τελικά να μπει στο πλοίο, να μας μιλάει για την πρωτοπορία και δίπλα τον Δημήτρη Χωραφά να παίζει με την αδελφή του ένα ντουέτο του Μότσαρτ.

Από το προηγούμενο ταξίδι έχουν μείνει στο πλοίο κάποιοι Εβραίοι που γλίτωσαν από τα στρατόπεδα των Ναζί, πηγαίνοντας από την Ευρώπη στην Παλαιστίνη. Ογδόντα χρόνια μετά, διασταυρώνονται με κάποιους Παλαιστίνιους που φεύγουν για να γλυτώσουν από τους ανελέητους βομβαρδισμούς. Όλοι μαζί στο ίδιο τραπέζι. Ένα από τα ωραιότερα μηνύματα που παίρνει κανείς φεύγοντας από την παράσταση είναι ότι, παρόλο που οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις είναι στο αίμα του, ο άνθρωπος εξυψώνεται και μεγαλουργεί μέσα από τη συμφιλίωση. 
Κι οπωσδήποτε θα ήθελα και τον αγαπημένο όλων μας Δημήτρη Ήμελλο, με τον οποίο ξεκινήσαμε τις πρόβες μαζί πριν δυόμιση μήνες και περίμενε ν’ αρχίσουν οι παραστάσεις για να φύγει μ’ ένα δικό του Ματαρόα.

Info παράστασης:




Adblock test (Why?)

Πηγή: elculture

Σχετικά άρθρα

• Α. Σιμητροπούλου: Να πρωταγωνιστήσουμε στις εκλογές με κορμό τη σοσιαλδημοκρατική παράταξη, δηλαδή την κοινωνία (1.000)
• Γ. Αμυράς: Το Ιούνιο η πλατφόρμα για το πρόγραμμα ανακύκλωσης, θα αφορά 350.000 σπίτια (1.000)
• Ν. Αραμπατζή: Γεμίζουμε τις γειτονιές με αθλητισμό, πολιτισμό και πολλές δράσεις (1.000)
• Μ. Παγώνη: Δεν ανησυχούμε για την ευλογιά των πιθήκων αλλά πρέπει να προσέχουμε (1.000)
• Δ. Χριστόπουλος για την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να απαγορεύσει το δικαίωμα στις αμβλώσεις – Χάνονται κι οι τελευταίες αυταπάτες ότι η ανθρωπότητα... (1.000)

Δημοσίευση από AutoPolis, Βρίσκεται στις κατηγορίες Πολιτισμός και Ψυχαγωγία

Σχολιάστε το άρθρο