Γιατί το άγχος μας προκαλεί πείνα; Το φαγητό μειώνει όντως το στρες; Ειδικοί απαντούν

Το άγχος σχετίζεται άμεσα με το φαγητό: Σε ορισμένους κόβει την όρεξη, ενώ σε άλλους εκτοξεύει τις λιγούρες. Και ενώ η πρώτη κατηγορία ανθρώπων μπορεί να στερηθεί θρεπτικών ουσιών, η δεύτερη, διατρέχει έναν πολύ σημαντικό κίνδυνο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, το να ενδίδουμε στις λιγούρες μας εξαιτίας του υπερβολικού άγχους ενδέχεται να μας κάνει να αισθανθούμε «νωθροί, τεμπέληδες και ανασφαλείς για το σώμα μας».

Και ενώ όλα αυτά είναι γνωστά, οι περισσότεροι, όταν μας χτυπάει την πόρτα το στρες, τρέχουμε στο ψυγείο ή στο κοντινότερο περίπτερο και το ρίχνουμε στα ανθυγιεινά σνακ. Πώς όμως θα μπορούσαμε να νιώσουμε καλύτερα χωρίς διατροφικές ατασθαλίες;

Γιατί όταν είμαστε αγχωμένοι τρώμε σαν να μην υπάρχει αύριο

1. Γιατί έτσι είμαστε βιολογικά προγραμματισμένοι

Η Ζακλίν Σιέλ, κλινική ψυχολόγος στο Kaiser Permanente στο Walnut Creek της Καλιφόρνια, που ειδικεύεται στις διατροφικές διαταραχές εξηγεί ότι «Βιολογικά, το άγχος πυροδοτεί την κορτιζόλη, την ορμόνη του στρες, η οποία μας ανοίγει την όρεξη και εκτοξεύει τη λιγούρα. Και τότε το φαγητό γίνεται ο τρόπος του σώματός μας να αντιμετωπίσει πραγματικές ή φανταστικές απειλές».

Ο δρ Ντέιβιντ Κλαρκ, ειδικός στη θεραπεία παθήσεων που οφείλονται στο στρες σημειώνει ότι υπό αγχωτικές συνθήκες, συνήθως αναζητούμε τροφές όπως τα μακαρόνια, το τυρί, η σοκολάτα, η πίτσα, τα χάμπουργκερ, το παγωτό και τα μπισκότα. Προϊόντα δηλαδή κατά κύριο λόγο επεξεργασμένα, φτιαγμένα για να είναι «εθιστικά». 

2. Οι κοινωνικές συνήθειες και οι πολιτιστικές παραδόσεις μας οδηγούν στο να καταβροχθίζουμε πρόχειρο φαγητό όταν βρισκόμαστε υπό πίεση

Οι περισσότεροι συνδυάζουμε το φαγητό με την οικογένεια και τις παραδόσεις μας, συμπεριλαμβανομένων πολλών θετικών συναισθημάτων. Και όλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου έχουν συνδεθεί συγκεχυμένα με την έννοια της χαλάρωσης. Οπότε, όταν σε περιόδους έντονου άγχους, ψάχνουμε κάτι που «δοκιμασμένα» θα μας καλμάρει, το ρίχνουμε στο φαγητό.

«Ωστόσο, το φαγητό, ενώ μας προσφέρει παροδική ανακούφιση, ”δεν φτουράει” για πολύ. Γιατί η ουσιαστική χαλάρωση των παιδικών μας χρόνων δεν οφειλόταν αυτή καθαυτή στο φαγητό, αλλά στην συνολική ατμόσφαιρα του οικογενειακού δείπνου, τη ζεστασιά και τη συντροφικότητα», καταλήγει ο Κλαρκ.

Αυτό σημαίνει ότι η ανακούφιση που νιώθουμε από το στρες όταν τρώμε – κυρίως τροφές με υδατάνθρακες – θα κρατήσει πολύ λίγο και δεν θα οφείλεται στην ουσιαστική επίλυση των προβλημάτων μας. Στην ουσία, δεν θα είναι παρά το αποτέλεσμα της έκκρισης σεροτονίνης και της ρύθμισης του σακχάρου στο αίμα, η οποία για κάποια λεπτά θα έχει θετικό αντίκτυπο στη διάθεσή μας.

Και πώς θα καταλάβουμε εάν όντως πεινάμε ή αν απλά είμαστε αγχωμένοι;

Όταν τριγυρίζουμε αγχωμένοι στην κουζίνα, θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποια ήταν η τελευταία φορά που φάγαμε ένα ισορροπημένο σνακ ή γεύμα. Εάν έχουν περάσει όντως τρεις και περισσότερες ώρες, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είμαστε πράγματι πεινασμένοι. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, το στρες δεν πρέπει να μας παρασύρει σε ανθυγιεινές επιλογές και υπερβολικές ποσότητες. Απλώς και μόνο επειδή είμαστε αγχωμένοι δεν σημαίνει ότι δικαιούμαστε να προσλάβουμε τις θερμίδες δύο ημερών ή να παραγγείλουμε σουβλάκια. 

Και πώς μπορούμε να αποφύγουμε την κατανάλωση φαγητού λόγω άγχους;

1. Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν

Κάτι που έχει μεγάλη σημασία, είναι να τρώμε υγιεινά και τακτικά γεύματα. Παραμένοντας συνεπείς με το θέμα του φαγητού μπορεί ακόμα και να αποτρέψουμε το στρες και την ευερεθιστότητα. Γιατί το άγχος εν μέρει οφείλεται και στα χαμηλά επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, μια κλασική συνέπεια της αφαγίας.

Οπότε, πριν καν κληθούμε να αντιμετωπίσουμε το στρες, επιλέγουμε τροφές με επαρκή μακροθρεπτικά συστατικά όπως υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και υγιεινά λιπαρά. Έτσι θα διατηρούμε την πείνα μας υπό έλεγχο ακόμα και υπό πίεση.

2. Επειδή είμαστε αγχωμένοι δεν σημαίνει ότι πρέπει να φάμε το σνακ μας μέσα σε ένα λεπτό

Ακόμα κι αν κάνουμε στον εαυτό μας το χατίρι και τσιμπήσουμε κάνα-δυο πατατάκια, απολαμβάνουμε με αργό ρυθμό. Καθόμαστε ήρεμα και αναπαυτικά, χωρίς να φορτώνουμε τον εαυτό μας ενοχές και το ευχαριστιόμαστε. Εκεί βρίσκεται όλη η μαγεία! Άλλωστε, αν τσιμπολογάμε με αργό ρυθμό ίσως χορτάσουμε και κρατήσουμε και μισό σακουλάκι τσιπς για αύριο.

3. Γιατί δεν δοκιμάζουμε να αθληθούμε λιγάκι;

Η ήπια άσκηση μας φτιάχνει τη διάθεση και μας αποσυμπιέζει. Και μάλιστα, όχι απλά δεν μας φορτώνει θερμίδες, αλλά καίει και μερικές. Οπότε, την επόμενη φορά που θα είμαστε στο γραφείο και κάποιο τηλεφώνημα θα μας χαλάσει τη διάθεση, αντί να πάμε καρφί στο ψυγείο, μπορούμε να κάνουμε έναν περίπατο στο τετράγωνο. Σίγουρα θα νιώσουμε καλύτερα.

4. Ας κάνουμε κάτι δημιουργικό κι ας φροντίσουμε τον εαυτό μας

Ενεργοποιώντας τη δημιουργική πλευρά του εγκεφάλου μας, θα αποσπάσουμε την προσοχή μας από το στρες χωρίς, να βασιζόμαστε στο φαγητό. Ακόμη, η φροντίδα του εαυτού μας με το να κάνουμε ένα ζεστό μπάνιο, να ακούσουμε μουσική ή να ξεκινήσουμε ένα νέο βιβλίο, θα συμβάλει στην εκτόνωση του άγχους, χωρίς να καταφύγουμε στις θερμιδογόνες επιδρομές στο ψυγείο.

Related…

• Τέσσερα πράγματα που δεν είναι δική μας ευθύνη και δεν πρέπει να ξανανιώσουμε άγχος για αυτά
• Η μικροπρακτική των 20 δευτερολέπτων που μπορεί να διώξει μακριά το στρες και το άγχος
• Το μεγάλο μυστικό για να μην νιώσουμε στρες ποτέ ξανά στο αεροδρόμιο