Ερημοποίηση

Η πρόσφατη καταστροφική πυρκαγιά στην Β Ανατολική Αττική δεν περιορίζεται στον τραγικό απολογισμό ανθρώπινων ζωών, σπιτιών, καταστημάτων και οικοσκευών. Η επανάληψη μιας καταστροφικής  πυρκαγιάς στην περιοχή του Δήμου Ωρωπού μετά το 2010 και 2017 και στο Βαρνάβα μετά το 2012,  περιορίζει αν όχι εξανεμίζει την προοπτική φυσικής αναγέννησης του δασικού οικοσυστήματος.

Τα περιαστικά δάση του Λεκανοπεδίου έχουν μειωθεί από επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές από το 2007 περίπου στο μισό, περιοριζόμενα σε μόλις 1 εκατ στρέμματα! Η μετατροπή των δασικών οικοσυστημάτων σε φρυγανικές θαμνώδης εκτάσεις σηματοδοτεί την ημι-ερημοποίηση των εδαφών που απειλεί μια ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ηπειρωτικής Ελλάδας, από τον Θεσσαλικό κάμπο και την Βόρεια Εύβοια  μέχρι και το Λαύριο, περιλαμβανομένης της Πεντέλης,  με πολλαπλές συνέπειες για το Λεκανοπέδιο της Αθήνας.

Η καταστροφική ισχύς των έντονων καιρικών φαινομένων, συνέπεια της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, αυξάνεται εκθετικά με την εξάλειψη των δασικών οικοσυστημάτων. Η αίσθηση των καυσώνων γίνεται όλο και πιο ανυπόφορη, οι καταστροφές από τις ανεμοθύελλές  πολύ πιο εκτεταμένες ενώ σημαντική είναι η απώλεια του νερού μετά από συνδυασμό σφοδρών βροχοπτώσεων και παρατεταμένης ανομβρίας. Τα υδατικά αποθέματα στους ταμιευτήρες της Υλίκης, του Μαραθώνα και του Εύηνου-Μόρνου έχουν ήδη πέσει στα 800 εκατ. Κυβ μέτρα νερού από 1,2 δις τα προηγούμενα χρόνια, όταν κατά μέσο όρο οι ανάγκες της Αττικής ανέρχονται στα 400εκατ. Κυβ. ετησίως κατά μέσο όρο. Η συνεχής συσσώρευση ρύπων με κυριότερους αυτούς των αιρούμενων σωματιδίων σε συνθήκες περιορισμού του οξυγόνου και απορρόφησης του CO2  θα επιτείνουν τις ασθένειες του αναπνευστικού και άλλων παθήσεων ιδιαίτερα  στους ηλικιωμένους και στις ομάδες υψηλού κινδύνου, εντείνοντας τις πιέσεις στο σύστημα εθνικό σύστημα υγείας.

Τα περιαστικά δάση χάνονται με εντατικό ρυθμό  ενώ πυκνώνουν συνεχώς στην ηπειρωτική χώρα, συνέπεια της ερήμωσης των χωριών και της φθίνουσας  αγροτικής οικονομίας. Και στις δύο περιπτώσεις φαίνεται πως τα μέσα δασοπυρόσβεσης και το ανθρώπινο δυναμικό, παρότι αναγκαία δεν επαρκούν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Το φαινόμενο της ερημοποίησης των περιαστικών δασών απαιτεί ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και πρακτικές όπως για παράδειγμα την εκτεταμένη επεξεργασία λυματολάσπης για παραγωγή βιοκάρβουνου προκειμένου να επανέλθει η γονιμότητα των εδαφών αλλά και να επιτευχθεί η απορρόφηση του CO2 που εκπέμπεται από τα αστικά κέντρα συμβάλλοντας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Τα δάση θέλουν φροντίδα που μόνο όσοι τα αξιοποιούσαν παραγωγικά, εξαρτώμενοι άμεσα απ’ αυτά μπορούν να την προσφέρουν. Αυτό προϋποθέτει μεγάλες αλλαγές στις κοινωνικές συνήθειες, στο παραγωγικό μοντέλο και στην κατανομή του πληθυσμού της χώρας. Διαφορετικά τα φορολογικά έσοδα  θα σκορπίζονται εν ριπή οφθαλμού στις ανάγκες αποκατάστασης φυσικών καταστροφών χωρίς και αυτά να επαρκούν για την αποκατάσταση τους.

Το πρόβλημα της ερημοποίησης των εδαφών αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα παράγοντα της διατροφικής κρίσης και της μετανάστευσης πληθυσμών σε παγκόσμια κλίμακα. Το φαινόμενο επεκτείνεται στα Μεσογειακά οικοσυστήματα με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της υπερ-κορεσμένης τουριστικά Σικελίας με την εικόνα των σκελετωμένων βοοειδών να βόσκουν στους άνυδρους λόφους σε θερμοκρασίες που φτάνουν ακόμα και τους 48οC.

Περιηγητές των Μεσαιωνικών χρόνων έκαναν λόγω για βραχώδες Λεκανοπέδιο. Το δυστοπικό τοπίο των τελευταίων καλοκαιριών μας ίσως προοιωνίζει μια ανάλογη πραγματικότητα καθιστώντας αβέβαιο το μέλλον 4,5 εκατ. ανθρώπων…..