Ταυτοτικά στοιχεία της Μεταπολίτευσης, εθνικές προοπτικές και προκλήσεις

Η έννοια της Μεταπολίτευσης, η θεσμική της ταυτότητα, με εδραιωμένη την Κοινοβουλευτική μας Δημοκρατία, δημιουργεί νέες ευκαιρίες, σηματοδοτεί νέες αφετηρίες. Η πορεία του ελληνικού έθνους, από την επανάσταση του 1821, από τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και τις νίκες των ελληνικών δυνάμεων στο Βορειοηπειρωτικό μέτωπο, την γερμανική εισβολή και κατοχή, την ελληνική εθνική αντίσταση, την απελευθέρωση, έως τα δύσκολα χρόνια του εμφυλίου πολέμου, μέσα από αυτά τα ιστορικά γεγονότα, φέρνουν την Ελλάδα να μένει στην συμμαχία του ελεύθερου και δημοκρατικού κόσμου, δημιουργώντας νέες αναζητήσεις, διαμορφώνοντας πεδία οικοδόμησης της εθνικής αυτοπεποίθησης.

Σήμερα, στα πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης, λίγο πριν από την έλευση του νέου έτους, ας θυμόμαστε την ελληνική ιστορία, την διαδρομή των επιτευγμάτων μας, την ομοψυχία της συμμετοχής μας όταν χρειάστηκε στα πεδία των μαχών, των δυο παγκοσμίων πολέμων, την πορεία μας στον κόσμο, σταθερά προσανατολισμένοι στην διασφάλιση και στην διεύρυνση της ειρήνης, της συνεργασίας, στον καθορισμό των περιφερειακών και των διεθνών σχέσεων.

H Μεταπολίτευση, οι αναφορές που αυτή παράγει, οι στιγμές με τις οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένη, όπως την υπογραφή της ενταξιακής συνθήκης στην ΕΟΚ, την υπογραφή της Συνθήκης του Maastricht, την ενσωμάτωση μας στην ΟΝΕ, την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, διατηρούν την δική τους βαρύτητα στην σημερινή συγκυρία.

Αυτά τα οποία επιτεύχθηκαν κατά την διάρκεια των 50 αυτών ετών, η πολιτική, δημοκρατική ομαλότητα και σταθερότητα, η απόκτηση ενός προοδευτικού Συνταγματικού Χάρτη το 1975, οι ομαλές κυβερνητικές εναλλαγές, μας καλούν σήμερα να διαμορφώσουμε νέες προτεραιότητες, να μην επιτρέψουμε ξανά στην δημαγωγία, στον λαϊκισμό, στην πατριδοκαπηλία να αναβιώσουν, να επηρεάσουν με αρνητικό πρόσημο την κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας.

Η πεντηκονταετία της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, μας κληρονομεί μια φιλελεύθερη δημοκρατία η οποία και πέτυχε την ενσωμάτωση της στην ΕΟΚ, επίτευγμα το οποίο συνεχίζει να διαμορφώνει και να καθορίζει τις κατευθύνσεις και τις προοπτικές μας σήμερα. Όσα επιτεύχθησαν σε αυτό τον μισό αιώνα, σήμερα καθορίζουν το εθνικό μας προσκήνιο, με παγιωμένο το κοινοβουλευτικό, δημοκρατικό μας πολίτευμα. Καλώντας μας παράλληλα να αντιμετωπίσουμε τις παθογένειες ελλειμματικών πολιτικών του παρελθόντος, τις επιπτώσεις του λαϊκισμού, της ριζοσπαστικοποίησης των άκρων, των εθνικιστικών εξάρσεων, της υστερόβουλης πατριδοκαπηλίας.

Όσα διαμορφώθηκαν την 24η Ιουλίου 1974, μέσα σε συνθήκες εθνικής τραγωδίας, με την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, με την επάνοδο Καραμανλή και την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, το δημοψήφισμα για την επίλυση του Πολιτειακού ζητήματος, τις πρώτες εκλογές, καθορίζουν το πλαίσιο ενός σταθερού, δημοκρατικού, φιλελεύθερου, κοινοβουλευτικού συστήματος, μέσα σε συνθήκες πολιτικής ομαλότητας και σταθερότητας.

Σήμερα, στο ευρωατλαντικό πολιτικό, οικονομικό και αμυντικό περιβάλλον, η Ελλάδα έχει διαμορφώσει ένα ισχυρό διπλωματικό περίγραμμα, το οποίο καθορίζεται από την ενίσχυση της παρουσίας της στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, την ενίσχυση των ιστορικών της σχέσεων με την Αμερική, τον κομβικό ρόλο της Σούδας και της Αλεξανδρούπολης στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια.

Η αμυντική θωράκιση της χώρας, μέσα από την ενίσχυση γεωπολιτικών, συμμαχικών θέσεων, με την ανάδειξη πυλώνων όπως την αξιοποίηση της Αλεξανδρούπολης στους αμυντικούς σχεδιασμούς της ευρωατλαντικής συμμαχίας, το γεγονός ότι έθεσε ψηλά στην ατζέντα την αποκλιμάκωση των εντάσεων της Άγκυρας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, είναι διπλωματική κατεύθυνση που οδήγησε την Τουρκία να μετακινηθεί από την άκαμπτη στάση των προστριβών και των εντάσεων. Μια Τουρκία όμως που δεν έχει απομακρυνθεί από τις θεωρίες της Γαλάζιας Πατρίδας, αλλά δεν παραμένει προσκολλημένη σε επιλογές απροσδιόριστων εντάσεων.

Σήμερα, που το διπλωματικό πεδίο χαρακτηρίζεται από την συνέχιση των προσπαθειών για να διευρυνθούν τα περιθώρια για να μην υπάρξει επιστροφή στην λογική των καθημερινών παραβάσεων και παραβιάσεων, των εργαλειοποιημένων εντάσεων από πλευράς της Τουρκίας, υπάρχουν και άλλες εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον. Εξελίξεις στις συνεχιζόμενες πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία, στην Μέση Ανατολή, ενώ εστίες προστριβών οριοθετούνται στα Βαλκάνια, στην Βόρειο Αφρική. Την ίδια στιγμή η Τουρκία συνεχίζει να εκδηλώνει αυτοαναιρέσεις ως προς τις προθέσεις της, δεν έχει καταφέρει να ξεφύγει ολοκληρωτικά από αυτές.

Η Ελλάδα έχει οικοδομήσει ένα συνεργατικό διπλωματικό κεφάλαιο στα πλαίσια της συμμετοχής της στο ευρωατλαντικό περιβάλλον, με την εμβάθυνση των περιφερειακών της εταιρικών συμφωνιών και όλα αυτά έχουν αντανάκλαση σε ενεργειακό επίπεδο, στο πεδίο της άμυνας και της ασφάλειας. Πάνω στα όσα έχουν ενσωματωθεί στο διπλωματικό κεφάλαιο της χώρας, από την ενισχυόμενη εταιρική σχέση Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ, από την ανάπτυξη του δικτύου East-Med, έχουν προσδώσει στην Ελλάδα την ανάλογη προστιθέμενη αξία ως ευρωπαϊκό σύνορο.

Στις σημερινές συνθήκες δεν χρειαζόμαστε διαχωριστικές γραμμές, το υλικό κατασκευής των οποίων περιλαμβάνει αναπαλαιωμένα υλικά, ξεπερασμένες μεθοδεύσεις. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι πολιτικές πρακτικές που έχουν μεταρρυθμιστικές κατευθύνσεις που ανανεώνουν την δημοκρατία, που αντιλαμβάνονται τις παγκόσμιες προκλήσεις, τις ανάγκες του σύγχρονου πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος.

Η εποχή μας απαιτεί πολιτικά δεδομένα που επιβιώνουν μέσα από την αντιπαράθεση με καθετί παρωχημένο και αντισυστημικό. Όσα βιώσαμε κατά τα χρόνια της δημοσιονομικής κρίσης, τους κομματικούς αλαλαγμούς κατάλληλα μεταμφιεσμένων, είχαν μια πρόσκαιρη εκμετάλλευση, αλλά στην μακροπρόθεσμη πορεία εμφάνισαν τα αντιπολιτικά τους δεδομένα. Την πιο καταγγελτική δημαγωγία, τα συγκοινωνούντα δοχεία της οποίας οδήγησαν σε τελμάτωση την χώρα.

Πενήντα χρόνια μετά, οφείλουμε να επιστρέψουμε στην αφετηρία της Μεταπολίτευσης, ως το χρονικό σημείο αναφοράς που καθορίζει την σύγχρονη Ελληνική Δημοκρατία. Μια αφετηρία του νέου ιστορικού περιβάλλοντος, που μας εντάσσει ως πολιτική επιλογή οριστικά και αμετάκλητα στο δυτικό πολιτικό, οικονομικό και αμυντικό σύστημα.

Μισό αιώνα εγκαθιδρύεται η πιο σταθερή δημοκρατική περίοδος, αυτή η δημοκρατία ενίσχυσε το αστικό κοινοβουλευτικό σύστημα, την πορεία αυτή και τα αξιακά της βιώματα δεν μπόρεσαν να ανατρέψουν οι υποστηρικτές του επαίσχυντου ιδεοληπτικού συνθήματος «η χούντα δεν τελείωσε το ’73». Σήμερα, το δημόσιο περιβάλλον απαιτεί μια επανατοποθέτηση γύρω από την πολιτική, για την αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης, της υγείας, για πιο ουσιαστικές, βαθιές μεταρρυθμιστικές τομές στο κεντρικό κράτος, στις τοπικές και περιφερειακές του δομές.

Στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης, στην οικοδόμηση της πιο ανοικτής και σύγχρονης αστικής δημοκρατίας, χρειαζόμαστε μια νέα αυτοπεποίθηση, μια  θωράκιση πολιτική και θεσμική, δημιουργώντας νέες ελπίδες, αναδεικνύοντας τα κρίσιμα επιτεύγματα, τον προοδευτικό συνταγματικό χάρτη του 1975, το ενταξιακό κεκτημένο της ΕΟΚ, την ομαλή εναλλαγή στην κυβερνητική εξουσία, την θέση της χώρας στο πιο ενοποιημένο ευρωπαϊκό περιβάλλον, του ιστορικού ενοποιητικού μηχανισμού και του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος.