Συλλογή Αβέρωφ: Η μαρτυρία για την εικαστική μας ταυτότητα που ταξιδεύει στην Καλαμάτα

Μια πολιτιστική κυψέλη αισθητικής καλλιέργειας, με πανελλαδική εμβέλεια είναι η Πινακοθήκη Αβέρωφ, σαράντα πέντε έργα από την πολύτιμη συλλογή της οποίας ταξιδεύουν από το Μέτσοβο στην Καλαμάτα.

Συγκεκριμένα, η έκθεση «Έργα από την πολύτιμη συλλογή της Πινακοθήκης Ευάγγελου Αβέρωφ του Μετσόβου στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας. Ένα συνοπτικό πανόραμα της νεοελληνικής τέχνης», εγκαινιάζεται στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας το Σάββατο 19 Οκτωβρίου (ώρα 19.00) σε επιμέλεια Τάκη Μαυρωτά, ο οποίος μας μίλησε γι′ αυτή την πολυπρόσωποη παρουσίαση έργων με στόχο να αποκαλύψουν «τον πλούτο των κατακτήσεων, σημαντικών και καταξιωμένων καλλιτεχνών, από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα έως τις αρχές του 21ου αιώνα». 

- Κύριε Μαυρωτά, πως κατέστη δυνατό να παρουσιαστεί για πρώτη φορά ένα αντιπροσωπευτικό  δείγμα της συλλογής της Πινακοθήκης Ευάγγελου Αβέρωφ στην Καλαμάτα; 

Πριν ένα χρόνο, για πρώτη φορά, εισηγήθηκα στον δραστήριο Παναγιώτη Λαμπρινίδη, καλλιτεχνικό διευθυντή εικαστικού τομέα της κοινωφελούς επιχείρησης Φάρις του Δήμου Καλαμάτας, την παρουσίαση ενός αντιπροσωπευτικού μέρους της σημαντικής Συλλογής Ευάγγελου Αβέρωφ στην Καλαμάτα. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα συνοπτικό πανόραμα της ελληνικής ζωγραφικής με κορυφαία έργα των Γύζη, Βολανάκη, Ιακωβίδη, Αλταμούρα, Παρθένη, Μαλέα, Πανταζή, Βυζάντιου, Γκίκα, Φασιανού έως των Σπηλιόπουλου, Χάρου, Ρόρρη και Αδαμάκου μεταξύ των άλλων άξιων καλλιτεχνών. Βέβαια η σχέση μου με το Δήμο Καλαμάτας και το Μέγαρο Χορού είναι παλιά, αφού εκεί έχω παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια κορυφαίες συλλογές όπως του Ίδρύματος Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη με τα έργα των Παπαλουκά και Θεοχαράκη, το 2019, Αλίκης και Νέστορα Τέλλογλου, του Τελλόγλειου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ.,το 2020 και του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου το 2022.

 - Με τι κριτήρια έγινε η επιλογή των 45 έργων της συλλογής που θα παρουσιαστούν στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας; Από πόσο μεγάλο σώμα έργων έγινε αυτή η επιλογή και πόσο δύσκολη ήταν;

Πάντα είναι δύσκολο μέσα από μια τεράστια συλλογή, να επιλέξεις μια πτυχή της φυσιογνωμίας της ελληνικής τέχνης, η οποία να βασίζεται σε κορυφαία έργα του  19ου  αιώνα και της Επτανησιακής Σχολής, των μεγάλων εκφραστών της Σχολής του Μονάχου, των ζωγράφων του Παρισιού, των Υπαιθριστών και των Μοντερνιστών, των σπουδαίων εκφραστών της Γενιάς του ΄30 και στη συνέχεια των αποκαλούμενων της Γενιάς του ΄60, ΄80 & ΄90.

 - Κύριε Μαυρωτά, χαρακτηρίζετε αυτή τη συλλογή «πολυφωνική». Θέλετε να μας δώσετε λίγες περισσότερες εξηγήσεις ως προς αυτό τον χαρακτηρισμό;

Η πολύτιμη συλλογή της Πινακοθήκης Ευάγγελου Αβέρωφ που θα εκτεθεί στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας έχει ένα πολυπρόσωπο χαρακτήρα, αφού εκεί συναντώνται σημαντικοί ζωγράφοι διαφορετικών γενεών καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικής δημιουργίας από το 19ο στον 21ο αιώνα, από έργα πιστά στις κλασικές αξίες της παραστατικής ζωγραφικής έως εκείνα των αφαιρετικών διατυπώσεων.

 - Θα θέλατε να μας μιλήσετε για το χρονικό δημιουργίας της συλλογής από τον ιδρυτή της, Ευάγγελο Αβέρωφ;

Η Συλλογή Ε. Αβέρωφ, Νεοελληνικής Τέχνης, παραμένει ένας φάρος για όλους τους μυημένους και μη του ελληνικού πολιτισμού. Πρόκειται, πρωτίστως, για πολύτιμα έργα ζωγραφικής και για λιγοστά γλυπτά, τα οποία εκφράζουν μία μαρτυρία για τον κόσμο και την εικαστική μας ταυτότητας. Ο πολυφωνικός χαρακτήρας της δίνει μία πολύπλευρη εικόνα των αισθητικών τάσεων και των πολλαπλών αναζητήσεων των δημιουργών. Η δημιουργία, δε, της Πινακοθήκης Αβέρωφ, εδώ και 36 χρόνια, έχει θεμελιώσει μια πολιτιστική κυψέλη αισθητικής καλλιέργειας, με πανελλαδική εμβέλεια, που έρχεται ως προέκταση της δράσης του Αβέρωφ, ο οποίος στήριξε, με όλες τις δυνάμεις του, τη διάσωση και διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αφήνοντας αδιάψευστους μάρτυρες το περίλαμπρο έργο του, το περίφημο Αρχοντικό Τοσίτσα, που λειτουργεί ως υποδειγματικό λαογραφικό μουσείο και το εξαιρετικά ανακαινισμένο Μοναστήρι του Άη-Νικόλα με την μακραίωνη ιστορία των 500 και πλέον χρόνων του. Έτσι, ο Ευάγγελος Αβέρωφ ως στοχαστικός συλλέκτης, σημαντικός λογοτέχνης και ευσυνείδητος πολιτικός, με το πολύτροπο έργο του, κατάφερε να διακριθεί ως Νέστωρ και Μέντωρ του ελληνικού πολιτισμού.

- Πρόσφατα η συλλογή προστέθηκε στον επίσημο κατάλογο αναγνωρισμένων και πιστοποιημένων Μουσείων της ελληνικής επικράτειας. Τι σημαίνει αυτό ως προς την περαιτέρω ανάδειξή της;

Όπως η κ. Αβέρωφ έχει δηλώσει «πρόσφατα η Πινακοθήκη προστέθηκε στον επίσημο κατάλογο των Αναγνωρισμένων και Πιστοποιημένων Μουσείων της ελληνικής επικράτειας. Η διάδοση της τέχνης είναι ένας από τους βασικούς στόχους της Πινακοθήκης μας. Τα έργα πρέπει να ταξιδεύουν. Η τέχνη πρέπει να ταξιδεύει. Τα μουσεία πρέπει να είναι χώροι ανοιχτοί και ζωντανοί και να προσελκύουν τους επισκέπτες όλων των ηλικιών». 

- Ποια είναι τα “highlight” της συλλογής και πως εντάσσονται στο σύνολο των έργων που περιλαμβάνει; 

Στη δύσκολη ερώτηση σας κ. Λυμπεροπούλου ας ξεκινήσουμε από το υπέροχο έργο του Διονύσιου Τσόκου, της ιστορικής ζωγραφικής, «Βάρκα Ελλήνων» και θα συνεχίσω με των: Νικηφόρου Λύτρα «Ο Κελδερήμ-Τζελεπής», Νικόλαου Γύζη «Προσωπογραφία Γεωργίου Νάζου», Περικλή Πανταζή «Προετοιμασία της γιορτής», Κωνσταντίνου Παρθένη «Προσωπογραφία Γεωργίου Μ. Αβέρωφ», Κωνσταντίνου Βολανάκη «Το Λιμάνι του Βόλου», Πολυχρόνη Λεμπέση «Το Κορίτσι με τα Περιστέρια», Γεώργιου Ιακωβίδη «Τα Πρώτα Βήματα», Ιωάννη Αλταμούρα «Γαλλικό Ιστιοφόρο σε Ανοιχτή Θάλασσα», Σπυρίδων Προσαλέντη «Προσωπογραφία καπετάνισσας», Κωνσταντίνου Μαλέα «Κυπαρίσσι», Άγγελου Γιαλλινά «Κήπος στην Κέρκυρα», Σοφίας Λασκαρίδου «Μονή Καισαριανής» Λυκούργου Κογεβίνα «Ακρόπολη», Περικλή Βυζάντιου «Ατελιέ», Πάρι Πρέκα «Προσωπογραφία Ευάγγελου Αβέρωφ Τοσίτσα», Αλέκου Φασιανού «Μια Ζεστή Μέρα», Μανώλη Χάρου «Ελληνικό Φως», Γιώργου Ρόρρη «Πορτρέτο Τατιάνας Α.», Γιάννη Αδαμάκου «Αναφορά στο Έργο «Μετά το Χιόνι»», Μάριου Σπηλιόπουλου «Είκοσι Προσευχές για το Μέτσοβο» μεταξύ των άλλων, που μας διδάσκουν ιστορικά και μας τέρπουν αισθητικά.

- Βάσει ποιου σκεπτικού έγινε το στήσιμο της έκθεσης στους χώρους του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας; Πως διαρθρώνεται στο χώρο; 

Στους εκπληκτικούς χώρους του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας υπάρχει ένας συγκεκριμένος εκθεσιακός χώρος που πληροί τις μουσειολογικές προδιαγραφές, που σήμερα απαιτούνται. Έτσι με τη βοήθεια του Παναγιώτη Λαμπρινίδη και φέτος μελετήσαμε το στήσιμο της έκθεσης ακολουθώντας μια χρονολογική διαδρομή δίνοντας έμφαση όμως περισσότερο στην αισθητική κορύφωση των αντιπαρατιθέμενων έργων.

- Κύριε Μαυρωτά, τι μπορεί να μας προσφέρει η θέαση έργων τέχνης του 19ου και του 20ου αιώνα στον 21ο;

Η θέαση όλων αυτών των έργων της έκθεσης μας αποκαλύπτει το ύφος του Ευάγγελου Αβέρωφ, στην αρχαία του σημασία, δίνοντας έμφαση στην απόλαυση των αισθήσεων μέσω της τέχνης και της προσφοράς. Ας μην ξεχνάμε ότι η ελληνική τέχνη χαρακτηρίζεται από την πρόοδο και αποτιμάται, πέρα για πέρα, από την πλευρά του συνόλου της κοινωνίας και ως πνευματικό επίτευγμα.

Το σημείωμα της Προέδρου του Δ.Σ. Ιδρύματος Ευαγγέλου Αβέρωφ-Τοσίτσα, Τατιάνας Αβέρωφ Ιωάννου

 «Η Πινακοθήκη Αβέρωφ δημιουργήθηκε από τον Ευάγγελο Αβέρωφ το 1988 για να στεγάσει τη συλλογή του με έργα των σημαντικότερων Ελλήνων καλλιτεχνών του 19ου και του 20ού αιώνα, η οποία θεωρείται μια από τις πληρέστερες συλλογές αυτής της περιόδου. Σήμερα, 35 χρόνια και πλέον από την ίδρυσή της, τα έργα της συλλογής έχουν υπερδιπλασιαστεί σε αριθμό, ενώ οργανώνονται σε ετήσια βάση μεγάλες περιοδικές εκθέσεις – αναδρομικές ή θεματικές- με έργα που συγκεντρώνονται από άλλα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές της χώρας μας ή του εξωτερικού. Πρόσφατα η Πινακοθήκη προστέθηκε στον επίσημο κατάλογο των Αναγνωρισμένων και πιστοποιημένων Μουσείων της ελληνικής επικράτειας. Η διάδοση της Τέχνης είναι ένας από τους βασικούς στόχους της Πινακοθήκης μας. Τα έργα πρέπει να ταξιδεύουν. Η Τέχνη πρέπει να ταξιδεύει. Τα μουσεία πρέπει να είναι χώροι ανοιχτοί και ζωντανοί που να προσελκύουν τους επισκέπτες όλων των ηλικιών. Γι’ αυτό νιώθουμε ιδιαίτερη ικανοποίηση και χαρά που σήμερα τα έργα μας φιλοξενούνται σε μια πόλη που διακρίνεται για την εξωστρέφειά της και μάλιστα στον εμβληματικό χώρο που αποτελεί την καρδιά τού φημισμένου ετήσιου Φεστιβάλ Χορού».

Το σημείωμα του Καλλιτεχνικού διευθυντή εικαστικού τομέα της κοινωφελούς επιχείρησης Φάρις του Δήμου Καλαμάτας, Παναγιώτη Λαμπρινίδη

«Ο Αβέρωφ πέτυχε με άκρα ενάργεια, να πλησιάσει, μέσα από τα έργα που συνέλεγε, αδιάλειπτα για τριάντα ολόκληρα χρόνια, τη δική του Ελλάδα με τις ιστορικές της μορφές, τα οικουμενικά της μνημεία, τα μεγάλα γεγονότα, τα μαγευτικά τοπία, αλλά και με τις μικρές χαρές και τα πάθη των ανθρώπων της. Έτσι, όλα αυτά τα έργα τέχνης, με τον δικό τους ιδιαίτερο τρόπο, σήμερα γίνονται ένα μέσο εθνικής μυσταγωγίας και αυτογνωσίας».

Info:
Επιμέλεια έκθεσης: Τάκης Μαυρωτάς

Διάρκεια έκθεσης: 19 Οκτωβρίου 2024 – 10 Νοεμβρίου 2024