Πού οφείλεται η αύξηση τροφικών αλλεργιών σε παιδιά; Η απάντηση δεν είναι αυτή που νομίζουμε

Τον Φεβρουάριο του 2023, η 13χρονη Χάννα Τζέικομπς πέθανε από σοβαρή αλλεργική αντίδραση αφού ήπιε μια ζεστή σοκολάτα σε καφετέρια. Υπέφερε από αλλεργίες στα γαλακτοκομικά, τα ψάρια και τα αυγά και η μητέρα της είχε ζητήσει γάλα σόγιας, αλλά η ζεστή σοκολάτα περιείχε αγελαδινό γάλα.

Τον Ιούλιο του 2016, η 15χρονη Νατάσσα Έντναν Λαπερούζ πέθανε σε πτήση αφού έφαγε μια μπαγκέτα που είχε αγοράσει στο αεροδρόμιο Χίθροου. Είχε μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση στο σουσάμι το οποίο δεν αναγραφόταν στην ετικέτα των συστατικών.

Αυτοί οι τύποι θανατηφόρων συμβάντων που συνδέονται με τροφικές αλλεργίες φαίνεται να συμβαίνουν όλο και πιο συχνά και οδήγησαν στην ανάπτυξη ενός κινήματος για να γίνουν τα αεροπλάνα, τα σχολεία και άλλα περιορισμένα περιβάλλοντα nut-free.

Το ερώτημα τώρα είναι: οι τροφικές αλλεργίες είναι σε έξαρση  ή απλώς αυξάνεται η προσοχή σε τέτοια περιστατικά και έτσι γίνονται πιο γνωστά συγκριτικά με το παρελθόν; 

Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Lancet Public Health δίνει κάποιες απαντήσεις, όπως γράφει στον Guardian η Ντέβι Σριντάρ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, ειδική σε θέμα παγκόσμιας δημόσιας Υγείας. 

Με επικεφαλής τον Πολ Τερνερ του Imperial College του Λονδίνου, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι τροφικές αλλεργίες είχαν διπλασιαστεί μεταξύ 2008 και 2018. Και οι περισσότερες από αυτές επηρέαζαν τα παιδιά.

Εξετάζοντας δεδομένα από τα αρχεία γιατρών στην Αγγλία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, οι τροφικές αλλεργίες είχαν αυξηθεί από 0,4% σε 1,1% του πληθυσμού.

Από το 2014, η άνοδος ήταν λιγότερο αξιοσημείωτη, κάτι που πιθανώς οφείλεται στις συμβουλές του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του ιατρικού προσωπικού περί εισαγωγής πιθανόν τροφικών αλλεργιογόνων στη διατροφή των παιδιών πριν από την ηλικία των 12 μηνών.

Η πρώιμη εισαγωγή φαίνεται να μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης αλλεργιών σε τρόφιμα όπως τα φιστίκια και τα αυγά.

Ωστόσο, δεν έχουμε σαφή εικόνα για το τι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια.

Τα στοιχεία της μελέτης που δημοσιεύονται δεν εκτείνονται πέραν του 2020  επειδή η πανδημία κορονοϊού επηρέασε τις επισκέψεις ασθενών και τα δεδομένα των γιατρών.

Αυτή η αύξηση των αλλεργιών δεν καταγράφεται μόνο στην Αγγλία αλλά σε όλο τον κόσμο, όπως έχει επισημανθεί από το 2020 και σε ρεπορτάζ του BBC.

Πιθανές εξηγήσεις

Πως εξηγείται όμως αυτό;

Οι ειδικοί έχουν διατυπώσει μια σειρά από υποθέσεις, που όλες χρειάζονται έλεγχο.

Η τροφική αλλεργία προκαλείται από την υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε ορισμένα τρόφιμα, απελευθερώνοντας χημικές ουσίες που προκαλούν συμπτώματα όπως φαγούρα στο δέρμα και κνίδωση, πρησμένο πρόσωπο, μάτια ή χείλη, δυσκολία στην αναπνοή και ακόμη και καρδιακή ανακοπή.

Εν ολίγοις, ουσίες των τροφίμων προκαλούν δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Όπως είπε η ιατρική ανθρωπολόγος Τερεζα ΜακΦάιλ «Αν η ανοσολογική σας απόκριση ενεργοποιηθεί από λάθος πράγματα, θα σας σκοτώσει προσπαθώντας να σας προστατεύσει».

Μια πιθανή εξήγηση είναι η άνοδος της «δυτικής» διατροφής, η οποία είναι πλούσια σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.

Μια μελέτη του 2022 σε σχεδόν 3.000 παιδιά και 4.256 ενήλικες στις ΗΠΑ έδειξε ότι η κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων συσχετίστηκε με συμπτώματα αλλεργίας σε παιδιά και εφήβους.

Ίσως οι αρνητικές επιπτώσεις των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων να αναγνωρίζονται μόλις τώρα, καθώς συλλέγονται και αναλύονται δεδομένα.

Υπάρχουν στενοί δεσμοί μεταξύ του μικροβιώματος του εντέρου και του ανοσοποιητικού συστήματος ενώ παρόμοιες ανησυχίες έχουν διατυπωθεί σχετικά με την πιθανή σχέση τους με καρκίνους του πεπτικού συστήματος στους νέους.

Μια άλλη θεωρία είναι ότι όσοι αναπτύσσουν αλλεργίες έχουν έλλειψη σε βιταμίνη D, τη βιταμίνη που παράγει το σώμα μας όταν εκτίθεται στο ηλιακό φως.

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά περνούν όλο και περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους, μπροστά σε οθόνες αντί να παίζουν σε εξωτερικούς χώρους. Αυτό δεν είναι απλώς μια τάση μετά την πανδημία: συμβαίνει για περισσότερο από μια δεκαετία, παράλληλα με την αυξανόμενη χρήση tablet, κονσολών παιχνιδιών και τηλεφώνων.

Άλλες εξηγήσεις σχετίζονται με την την ευρεία χρήση αντιβιοτικών σε μικρά παιδιά (για μολύνσεις αυτιών ή άλλες παθήσεις), που επηρεάζουν το πεπτικό σύστημα, την αυξανόμενη ατμοσφαιρική ρύπανση και την πρώιμη έκθεση σε λοιμώξεις του δέρματος.