Κοκαΐνη: Το ναρκωτικό του Νέου Κόσμου ήρθε στην Ευρώπη 200 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε

Εργάτης στο Περού μασάει φύλλο κόκας, ενώ κάνει διάλλειμα.Στις μέρες μας, η συντριπτική πλειοψηφία της κόκας του Περού προμηθεύει το παράνομο εμπόριο κοκαΐνης. Η κυβέρνηση ενθαρρύνει τους αγρότες κόκας να φυτέψουν εναλλακτικές καλλιέργειες όπως το κακάο και ο καφές. (AP Photo/Rodrigo Abd)

Ίχνη κοκαΐνης που ανακαλύφθηκαν σε μουμιοποιημένο εγκεφαλικό ιστό αποκαλύπτουν ότι οι Ευρωπαίοι μασούσαν φύλλα κόκας – πιθανώς για ιατρικούς ή ψυχαγωγικούς σκοπούς – τον 17ο αιώνα, δύο αιώνες πριν από την πρώτη γνωστή τεκμηριωμένη χρήση του φυτού του Νέου Κόσμου στον Παλαιό Κόσμο, διαπιστώνει μια νέα μελέτη.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν τα υπολείμματα κοκαΐνης σε δύο άτομα που είχαν ταφεί σε μια κρύπτη που χρησίμευε ως χώρος ταφής στο Ospedale Maggiore, ένα «πρωτοποριακό νοσοκομείο» στο Μιλάνο στην Ιταλία, που εξυπηρετούσε άπορους, σύμφωνα με τη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο τεύχος Οκτωβρίου του Journal of Archaeological Science.

Από τα περίπου 10.000 άτομα που θάφτηκαν στην κρύπτη, οι ερευνητές εξέτασαν τον εγκεφαλικό ιστό εννέα ατόμων που είχαν πεθάνει στο νοσοκομείο το 1600 και είχαν μουμιοποιηθεί με φυσικό τρόπο.

Πραγματοποίησαν τοξικολογική ανάλυση του ιστού με φασματογράφο μάζας, ο οποίος προσδιορίζει τη χημική σύνθεση ενός δείγματος μετρώντας τη μάζα των επιμέρους μορίων του. Η ανάλυση αποκάλυψε τρία μόρια – κλειδιά – κοκαΐνη, υγρίνη και βενζοϋλεκγονίνη – στον εγκέφαλο των δύο ατόμων.

Η παρουσία της υγρίνης υποδεικνύει ότι η κοκαΐνη στους ιστούς τους προήλθε από την κατανάλωση φύλλων κόκας. Η κατανάλωση αλατιού κοκαΐνης, μια μέθοδος που χρησιμοποιείται συνήθως στη σύγχρονη εποχή, δεν παράγει υγρίνη.

Η κοκαΐνη εξάγεται από τα φύλλα του φυτού κόκα (Erythroxylum coca), ενός θάμνου που κατάγεται από τη Νότια Αμερική.

Όταν ο Ιταλός εξερευνητής Αμερίγκο Βεσπούτσι έφτασε στην περιοχή της σημερινής Βενεζουέλας το 1499, παρατήρησε ότι οι ιθαγενείς μασούσαν φύλλα κόκας με λάιμ και καβουρδισμένα όστρακα, σύμφωνα με τη μελέτη. Αργότερα, οι εισβολείς Ισπανοί παρατήρησαν ότι η αυτοκρατορία των Ίνκας ήλεγχε τις καλλιέργειες φυτών κόκας και τις χρησιμοποιούσε για θρησκευτικούς, ψυχαγωγικούς και ιατρικούς σκοπούς.

«Πράγματι, ο πληθυσμός των Ίνκας τη θεωρούσε ένα θαυματουργό και μαγικό φυτό που είχε τη δύναμη να διώχνει την πείνα και τη δίψα, παρήγαγε αναζωογονητικά αποτελέσματα, μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο (ως αντισηπτικό και αναλγητικό, να βοηθά στην πέψη, να θεραπεύει το άσθμα, τον πόνο στο στομάχι, τον πόνο στο στήθος και τις πληγές, να μειώνει την αιμορραγία στη μύτη και τον εμετό) και προκαλούσε αίσθημα ευεξίας», έγραψαν οι ερευνητές στη μελέτη.

.

Αν και οι Ισπανοί κατακτητές έμαθαν για τις φαρμακευτικές και ψυχαγωγικές ιδιότητες των φύλλων κόκας, αρχικά το κράτησαν μυστικό, καθώς επικεντρώθηκαν στην εξαγωγή άλλων πόρων, όπως ο χρυσός, το ασήμι, η ζάχαρη και ο καπνός.

Αλλά το μάσημα των φύλλων κόκας επέτρεψε στους Ισπανούς να μοχθούν αδιάκοπα στα ορυχεία χρυσού και αργύρου, καθώς και στις φυτείες. Οι λίγοι κατακτητές που προσπάθησαν να στείλουν φύλλα κόκας στην Ευρώπη είδαν το λαθρεμπόριό τους να υποβαθμίζεται κατά τη διάρκεια του υπερατλαντικού ταξιδιού, εμποδίζοντας την εισαγωγή του φυτού στην Ευρώπη μέχρι το 1800.

Τώρα όμως φαίνεται ότι το φυτό έφτασε στην Ευρώπη νωρίτερα. Η ραδιοχρονολόγηση του οστού ενός από τα άτομα που θάφτηκαν μαζί με εκείνους που βρέθηκαν θετικοί στην κοκαΐνη έδειξε ότι έζησαν πριν από περίπου 350 χρόνια.

«Αυτές οι εργαστηριακές αναλύσεις όχι μόνο χρονολογούν την άφιξη του Erythroxylum spp. στην Ευρώπη κατά σχεδόν δύο αιώνες νωρίτερα, αλλά αποδεικνύουν επίσης ότι ορισμένοι πολίτες του Μιλάνου ήρθαν σε επαφή με αυτό το φυτό του Νέου Κόσμου και μασούσαν ή έβραζαν τα φύλλα του ως τσάι», δήλωσε στο Live Science η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Gaia Giordano, διδακτορική φοιτήτρια αρχαιοτοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου.

Τα νοσοκομειακά αρχεία στο Ospedale Maggiore δεν αναφέρουν την κοκαΐνη ως θεραπεία μέχρι τον 19ο αιώνα, οπότε είναι πιθανό ότι αυτά τα δύο άτομα είχαν προμηθευτεί από μόνα τους φύλλα κόκας, δήλωσαν οι ερευνητές. Η παρουσία κοκαΐνης στον εγκεφαλικό ιστό υποδηλώνει ότι η πρόσληψη κοκαΐνης συνέβη όταν οι χρήστες ήταν κοντά στον θάνατο. Είναι ενδιαφέρον ότι ένας από τους χρήστες κόκας ζούσε επίσης με τριτογενή σύφιλη και είχε αναγνωριστεί ως χρήστης οπίου σε μια μελέτη του 2023 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Scientific Reports.

Η Giordano πιστεύει ότι αυτά τα δύο άτομα χρησιμοποιούσαν φύλλα κόκας είτε για αναψυχή είτε για αυτοθεραπεία. «Μπορεί να χορηγήθηκε ως μέρος μιας ιατρικής θεραπείας από θεραπευτές που δεν ασκούν το επάγγελμα στο νοσοκομείο», είπε.

Καθώς το Δουκάτο του Μιλάνου βρισκόταν υπό ισπανική κυριαρχία τον 17ο αιώνα και ήταν ένας από τους προορισμούς του θαλάσσιου εμπορίου από την Αμερική, είναι πιθανό κάποια φυτά κόκας να έφτασαν στο Μιλάνο εν αγνοία των αρχών.

Στους αιώνες που ακολούθησαν, η κοκαΐνη εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και έγινε «μια ευρέως διαδεδομένη ουσία κατάχρησης για τις ψυχοδραστικές της ιδιότητες, καθώς και η αιτία του 1/5 των θανάτων από υπερβολική δόση σε όλο τον κόσμο τον 20ό αιώνα», έγραψαν οι συγγραφείς στη μελέτη.

Όνομα (υποχρεωτικό)

Δνση e-mail (δεν δημοσιεύεται) (υποχρεωτικό)

Πληκτρολογήστε τα παραπάνω στοιχεία*