Ισραήλ-Χεζμπολάχ: Διασχίζοντας τον Ρουβίκωνα

Η κλιμάκωση των τελευταίων εβδομάδων στα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου, αποτελεί μια κρίσιμη στιγμή στο πλαίσιο της προσπάθειας του Ισραήλ να αποκαταστήσει την αποτρεπτική του ικανότητα απέναντι στη Χεζμπολάχ και τον «Άξονα της Αντίστασης» του οποίου ηγείται το Ιράν. Την 8η Οκτωβρίου 2023, ενώ ο ισραηλινός στρατός προσπαθούσε ακόμη να ανασυντάξει τις δυνάμεις του για να αποκρούσει την εισβολή της Χαμάς στα νότια, στα βόρεια η ισχυρή λιβανική σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ ενεργοποίησε το βόρειο μέτωπο, ξεκινώντας να βομβαρδίζει συστηματικά το βόρειο Ισραήλ, προκαλώντας τον εκτοπισμό 60.000 ισραηλινών αμάχων.

Για τους επόμενους 10 μήνες διατηρήθηκε μια ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ των δυο αντίπαλων πλευρών, οι οποίες βομβάρδιζαν μεν συνεχώς η μια την άλλη, αλλά απέφευγαν να κλιμακώσουν περαιτέρω. Όλα άρχισαν να αλλάζουν στα τέλη Ιουλίου 2024 όταν σκοτώθηκαν 12 παιδιά σε βομβαρδισμό της Χεζμπολάχ στον οικισμό Majdal Shams στα υψίπεδα Γκολάν. Το Ισραήλ, έχοντας αποδυναμώσει σημαντικά την ισχύ της Χαμάς στη Γάζα, έστρεψε την προσοχή του στο βορρά, αναζητώντας αφορμή για κλιμάκωση και εκμεταλλεύτηκε το γεγονός, αρχίζοντας να στοχεύει τους ανώτερους διοικητές της Χεζμπολάχ και να διευρύνει γεωγραφικά το εύρος των πληγμάτων του στο Λίβανο.

Η πρόσφατη πυροδότηση των βομβητών και των ασυρμάτων που χρησιμοποιούσαν τα μέλη της λιβανικής οργάνωσης για να επικοινωνούν μεταξύ τους, καθώς και η εξουδετέρωση του συνόλου της ηγεσίας της Χεζμπολάχ, έχουν φέρει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τη λιβανική οργάνωση. Μέσω αυτών των χτυπημάτων, το Ισραήλ φαίνεται πως έχει στόχο να αναγκάσει τη Χεζμπολάχ να αποσυρθεί βόρεια του ποταμού Λιτάνι, 28 περίπου χιλιόμετρα βόρεια από τα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου όπως προέβλεπε το Ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ του 2006. Μια τέτοια κίνηση θεωρείται όμως απίθανη, καθώς θα αποτελούσε ήττα για τη Χεζμπολάχ, η οποία «έχτισε» τη φήμη της πάνω στην ενεργητική αντίσταση κατά του Ισραήλ.

Ταυτόχρονα, το Ιράν που αποτελεί το βασικό υποστηρικτή της λιβανικής οργάνωσης, προσπαθεί να αποφύγει μια απευθείας αντιπαράθεση με το Ισραήλ. Στην Τεχεράνη, οι σκληροπυρηνικοί του θεοκρατικού καθεστώτος, σύμφωνα με αναφορές, πιέζουν έντονα για μια σκληρή απάντηση κατά του Ισραήλ, ιδιαίτερα μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε, μέσα στην ιρανική πρωτεύουσα, στα τέλη Ιουλίου. Η δολοφονία του Χασάν Νασράλα, ηγέτη της Χεζμπολάχ, δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες του ιρανικού καθεστώτος να αποφύγει μια απευθείας αντιπαράθεση με το Ισραήλ. Το τελευταίο που επιθυμεί το καθεστώς, είναι η Χεζμπολάχ να παρασυρθεί σε πλήρους κλίμακας πόλεμο με το Ισραήλ. Η λιβανική οργάνωση έχει παίξει κεντρικό ρόλο στη στρατηγική αποτροπής της Τεχεράνης έναντι του Ισραήλ και θα διέτρεχε τον κίνδυνο να υποστεί συντριπτικό πλήγμα από το Ισραήλ σε περίπτωση περαιτέρω κλιμάκωσης. Ωστόσο, τα αποφασιστικά πλήγματα που έχει δεχθεί η λιβανική οργάνωση το τελευταίο διάστημα δείχνουν πως η Χεζμπολάχ έχει χάσει, για την ώρα τουλάχιστον, την αποτρεπτική της ικανότητα απέναντι στο Ισραήλ. 

Σε αδιέξοδο όμως δεν βρίσκεται μόνο η Τεχεράνη, αλλά και η Ουάσιγκτον. Η απερχόμενη κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, τον τελευταίο ένα χρόνο έχει παράσχει διαρκή διπλωματική κάλυψη στο Ισραήλ, καθώς και οικονομική και στρατιωτική βοήθεια καθ΄ όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης στη Γάζα, παρά τις διεθνείς πιέσεις. Επίσης, παρότι ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει δημόσια υποστηρίξει τις διπλωματικές προσπάθειες για κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση των ομήρων που κρατάει η Χαμάς, έχει επιδείξει ατολμία και δεν έχει αξιοποιήσει τους μοχλούς πίεσης που διαθέτει για να πείσει το Ισραήλ να προσέλθει ειλικρινώς στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης.

Η απουσία διπλωματικής λύσης στη Γάζα όμως έχει υπονομεύσει και τις προοπτικές για διπλωματική λύση στο Λίβανο. Το Ισραήλ, από τη μια δε δέχεται ισχυρές πιέσεις για να αναζητήσει διπλωματική λύση και από την άλλη, μετά την επίθεση στο δίκτυο επικοινωνιών της οργάνωσης και τις επιθέσεις κατά των ηγετών και των υποδομών της, νιώθει ότι οι ισορροπίες έχουν γύρει υπέρ του. Ενδεικτικό του διπλωματικού αδιεξόδου, ήταν το γεγονός ότι ο ισραηλινός πρωθυπουργός στις 27 Σεπτεμβρίου από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, απέρριψε την κοινή πρωτοβουλία των ΗΠΑ και της Γαλλίας για μια κατάπαυση του πυρός στο Λίβανο για 21 ημέρες και λίγη ώρα αργότερα, ο ισραηλινός στρατός έπληξε το αρχηγείο της Χεζμπολάχ στα νότια προάστια της Βηρυτού, εξουδετερώνοντας τον ίδιο τον Χασάν Νασράλα.

Βάσει των τελευταίων εξελίξεων στη Βηρυτό, φαίνεται πως το Ισραήλ έχει λάβει την απόφαση να εφαρμόσει τη μέγιστη δυνατή πίεση στη Χεζμπολάχ. Εφόσον η οργάνωση αρνηθεί να αποσυρθεί οικειοθελώς βορείως του ποταμού Λιτάνι μακριά από τα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου, το Ισραήλ ενδέχεται να προχωρήσει σε διασυνοριακές χερσαίες επιχειρήσεις εντός του Λιβάνου. Ο στόχος θα είναι είτε ο προσωρινός έλεγχος περιοχών πλησίον των συνόρων για να επιτραπεί στους κατοίκους του βόρειου Ισραήλ να επιστρέψουν με μεγαλύτερη ασφάλεια στις οικίες τους, είτε μια προέλαση σε μεγάλο βάθος, με στόχο την κατάληψη εδαφών που θα φτάνουν μέχρι τη Βηρυτό και την κοιλάδα Μπεκάα.

Σε κάθε περίπτωση, ο Λίβανος βρίσκεται αντιμέτωπος με την προοπτική ενός νέου καταστροφικού πολέμου με το Ισραήλ και η Μέση Ανατολή με την πιθανότητα μιας γενικευμένης περιφερειακής σύγκρουσης. Οι επόμενες κινήσεις του Ισραήλ και του Ιράν αναμένεται να κρίνουν τόσο το εύρος, όσο και την ένταση της σύγκρουσης στο Λίβανο, καθώς και την πιθανότητα πρόκλησης μια γενικευμένης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, με ανυπολόγιστες επιπτώσεις για όλους τους εμπλεκόμενους δρώντες.