«Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω»: Τα σχολεία σε όλη την Ευρώπη απαγορεύουν τα κινητά τηλέφωνα

Ολο και περισσότερα παιδιά άνω των 10 ετών ξεκινούν και τελειώνουν την ημέρα τους με το κινητόστο χέρι. Δεν είναι απλώς μία συσκευή για «μια έκτακτη ανάγκη» αλλά ο τρόπος που επικοινωνούν με άλλα άτομα, που ψυχαγωγούνται και ενημερώνονται. 

Σύμφωνα με έρευνες, μια συσκευή με οθόνη είναι επιζήμια για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη ενός παιδιού καθώς διασπά την προσοχή του. Η χρήση του διαδραστικού χρόνου σε τέτοιες συσκευές θα μπορούσε επίσης να βλάψει την ανάπτυξη των παιδιών σχετικά με τις δεξιότητες που απαιτούνται για τα μαθηματικά και την επιστήμη.

Ο υπερβολικός χρόνος που αφιερώνεται μπροστά σε μια οθόνη επηρεάζει επίσης τη σωματική υγεία των παιδιών μας. Με ένα κινητό ή τάμπλετ, το παιδί παραμένει σε ένα συγκεκριμένο σημείο για ώρες. Δηλαδή, απουσιάζει η φυσική δραστηριότητα από το καθημερινό του πρόγραμμα. Η υπερβολική χρήση τεχνολογίας αποτελεί πλέον παράγοντα που προκαλεί παχυσαρκία.

Ολη αυτή η συζήτηση έρχεται να φουντώσει ξανά με αφορμή το άνοιγμα των σχολείων στην Ελλάδα (11/9) για τη σεζόν 2024-2025, καθώς οι περισσότεροι μαθητές πιά -ακόμη και αυτοί του δημοτικού- προσέρχονται στο μάθημα με τα κινητά τους τηλέφωνα την ώρα που πολλές χώρες λαμβάνουν μέτρα προκειμένου να ανακόψουν την εξάπλωση του ανησυχητικού φαινομένου «γυρίζοντας τον χρόνο πίσω».

Καμπανάκι από Μητσοτάκη για τα smartphones στα σχολεία

Αποφασισμένος να αναλάβει πρωτοβουλία σε επίπεδο Ε.Ε. προκειμένου να τεθεί αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο για τον τρόπο λειτουργίας και επίδρασης σε παιδιά και εφήβους των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης εμφανίστηκε πρόσφατα ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Μιλώντας στην συνέντευξη τύπου της ΔΕΘ και απαντώντας για τα μέτρα που προωθεί το Υπουργείο Παιδείας για την απαγόρευση της χρήσης κινητών τηλεφώνων στα σχολεία ο πρωθυπουργός τόνισε ότι δεν θα διστάσει να λάβει ακόμα πιο αυστηρά μέτρα με την τοποθέτηση ειδικών «locker» στις σχολικές αίθουσες.

«Θα επιμείνω στο κινητό τηλέφωνο γιατί οι επιστήμονες μας λένε ότι το κινητό ειδικά στο σχολείο δημιουργούν διάσπαση προσοχής και το ξέρουν οι γονείς. Θα υπάρξουν δυσκολίες και αντιδράσεις στην εφαρμογή του μέτρου αλλά θα επιμείνουμε. Θέλουμε τα κινητά στις τσάντες. Κάνουμε το πρώτο βήμα. Θέλω να θυμίσω ότι στο εξωτερικό σε άλλα σχολεία έχουν προχωρήσει παραπέρα με ειδικά ″locker″ που τα κλειδώνουν τα κινητά και τα παίρνουν όταν φύγουν» είπε, μεταξύ άλλων, ο πρωθυπουργός

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέκτεινε την τοποθέτηση του τονίζοντας την ανάγκη ευρωπαϊκής αντίδρασης για τον εθισμό που εμφανίζουν οι έφηβοι στο Διαδίκτυο και τον αρνητικό τρόπο επίδρασης των κοινωνικών δικτύων.

«Τα παιδιά μας και οι έφηβοι κινδυνεύουν από απόλυτο εθισμό από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και είναι πρόβλημα ψυχικής υγείας και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Πρέπει να το αντιμετωπίσει η Ε.Ε. στην ρίζα του. Και θέλω να παίξω πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτό. Για μια ευρωπαϊκή ρύθμιση που θα αφορά τους αλγόριθμους των πλατφορμών αυτών ώστε να αντιμετωπίσουμε την εξάρτηση που οι ίδιες οι εταιρείες προκαλούν για να βγάζουν περισσότερα χρήματα. Δεν μπορούν να βγάζουν χρήματα στις πλάτες των παιδιών και εφήβων μας σε ένα τεράστιο πείραμα ψυχικής υγείας που δημιουργεί τεράστια πρόβλημα στα παιδία μας. Στα κορίτσια με συγκρίσεις και νευρικές ανορεξίες και εικόνες που δεν υπάρχουν και τα κάνουν να αισθάνονται άβολα αδύναμα ή χοντρά.Στα αγόρια μας με άλλου είδους προβλήματα. Είναι σημαντικό ζήτημα και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε σε κανονιστικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Θέλουμε τους γονείς και τους δασκάλους συμμάχους. Θέλουμε ένα σχολείο με μαθησιακή διαδικασία που να μην διακόπτεται από την ανάγκη μαθητή να κοιτά συνέχεια το κινητό του», ανέφερε.

Νέο αυστηρότερο πλαίσιο και ποινές

Ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης την περασμένη εβδομάδα υπογράμμισε ότι μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές που έρχεται, και σχετίζεται με τα κινητά είναι ότι απαγορεύεται η εμφανής κατοχή και χρήση του κινητού παραπέμποντας στη φράση του Κ.Μητσοτάκη «το κινητό στην τσάντα». 

Η Ελλάδα έρχεται να προστεθεί στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών που προχωρούν στην απαγόρευση της χρήσης κινητού τηλεφώνου στα σχολεία. Το μέτρο έχουν εφαρμόσει καθολικά η Πορτογαλία και η Ισπανία, ενώ με παραλλαγές εφαρμόζεται στη Γαλλία και τη Φινλανδία. Κοντά στη νομοθέτησή του βρίσκονται η Κύπρος με τη Σουηδία.

Στη χώρα μας,  θα απαγορευτεί η εμφανής κατοχή και χρήση του κινητού καθ΄ όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας ενώ η μη συμμόρφωση των μαθητών και μαθητριών θα επιφέρει την επιβολή του μέτρου της μονοήμερης αποβολής.

Σε περίπτωση που ένας μαθητής ή μία μαθήτρια βιντεοσκοπεί /φωτογραφίζει/ μαγνητοφωνεί καθηγητές ή συμμαθητές του, χωρίς συναίνεση ή συγκατάθεση, η ποινή του θα είναι τριήμερη αποβολή ενώ με συγκατάθεση/ συναίνεση θα αποβάλλεται για 1 έως 3 ημέρες. Αν η φωτογράφιση/βιντεοσκόπηση αφορά προσωπικά δεδομένα τρίτων προσώπων, τότε ο Σύλλογος Διδασκόντων υποχρεούται να εφαρμόσει το παιδαγωγικό μέτρο της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος.

Ο νέος κανονισμός λειτουργίας των σχολείων προβλέπει αυστηροποίηση των παιδαγωγικών και πειθαρχικών μέτρων. Ενδεικτικά, ο διευθυντής του σχολείου μπορεί να αποφασίσει έως και τριήμερη αποβολή, από μία ημέρα που ίσχυε έως τώρα. Επίσης, ο Σύλλογος Διδασκόντων μπορεί να αποφασίσει έως πενθήμερη αποβολή από τρεις ημέρες που είχε έως τώρα τη δυνατότητα, ενώ στην ευχέρειά του είναι και η αλλαγή τμήματος ή σχολικού περιβάλλοντος καθώς και ο αποκλεισμός από δράσεις, πολιτιστικές ή αθλητικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικές εκδρομές και μετακινήσεις.

Τι συνέβη σε ένα από τα πρώτα σχολεία στην Ευρώπη που απαγόρεψε τα smartphones

Το Calvijn College ήταν ένα από τα πρώτα σχολεία στην Ολλανδία που απαγόρευσε τα κινητά τηλέφωνα. Τέσσερα χρόνια μετά, οι υπεύθυνοι αναφέρουν ότι η κουλτούρα του ιδρύματος έχει μεταμορφωθεί πλήρως.

Έξι χρόνια πριν, μαθητές και εργαζόμενοι στο συγκεκριμένο σχολείο έμειναν με το στόμα ανοιχτό όταν τους ανακοινώθηκε πως θα απαγόρευαν τα smartphones: «Μα καλά! Πού ζούμε; Στο 1800;», ήταν η πιο συχνή ερώτηση που δεχόταν ο Jan Bakker, πρόεδρος του κολεγίου, στο οποίο φοιτούν μαθητές ηλικίας 12 έως 18 ετών.

Παρόλο που η πλειοψηφία υποστήριξε την ιδέα, περίπου το 20% των γονέων, των καθηγητών και των μαθητών που ερωτήθηκαν ήταν σταθερά αντίθετοι: Η βασική ανησυχία των συγκεκριμένων γονέων ήταν πως δεν θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν εύκολα με τα παιδιά τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, κατά τη διάρκεια της ημέρας, αναφέρει ο Guardian.

Οι εκπαιδευτικοί από την άλλη που έφερναν αντίρρηση υποστήριζαν πως την τεχνολογία οφείλουμε να «την αγκαλιάζουμε» και όχι να την απορρίπτουμε.
Παρ’ όλα αυτά, η διοίκηση του σχολείου προχώρησε στην εφαρμογή του μέτρου: «Περπατώντας στους διαδρόμους και στην αυλή του σχολείου, έβλεπες ότι όλα τα παιδιά ήταν με τα smartphones τους. Οι συζητήσεις έλειπαν, τα τραπέζια του πινγκ πονγκ ήταν άδεια», λέει ο Bakker. «Βασικά είχαμε χάσει την κοινωνική κουλτούρα».

Τι κάνουν οι άλλες χώρες

Πλέον, το Calvijn College δεν αποτελεί εξαίρεση: Όλο και περισσότερα σχολεία στην Ευρώπη υιοθετούν το μέτρο, με έναν αυξανόμενο αριθμό μαθητών να αναγκάζεται να αφήνει τα κινητά στο σπίτι ή στην τσάντα τους: Στη Γαλλία, 200 σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δοκιμάζουν την απαγόρευση, ενώ τα γαλλόφωνα δημοτικά σχολεία στις Βρυξέλλες και το Βέλγιο, έχουν προχωρήσει στις δικές τους απαγορεύσεις. Στην Ουγγαρία, ένα νέο διάταγμα απαιτεί από τα σχολεία να συλλέγουν τα τηλέφωνα και τις έξυπνες συσκευές των μαθητών κατά την έναρξη της ημέρας.

Η Ιταλία και η Ελλάδα έχουν υιοθετήσει ηπιότερες προσεγγίσεις, επιτρέποντας στους μαθητές να έχουν τα τηλέφωνά τους μαζί, κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά κλειστά μέσα στη σχολική τους τσάντα.

«Ουσιαστικά ό,τι είχαμε χάσει, το πήραμε πίσω», λέει ο Bakker. «Οι μαθητές παίζουν και μιλούν μεταξύ τους», ενώ για τον διευθυντή, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι πλέον το μάθημα δεν διακόπτεται από διάφορους ήχους και η συγκέντρωση των μαθητών είναι καλύτερη.

Τον Ιανουάριο του 2024, η ολλανδική κυβέρνηση μπήκε στη συζήτηση, προτρέποντας τα σχολεία να απαγορεύσουν τα κινητά τηλέφωνα, τα tablet και τα smartwatches από τις περισσότερες αίθουσες διδασκαλίας των γυμνασίων σε όλη τη χώρα, με τη σύσταση να επεκτείνεται πλέον και στα δημοτικά σχολεία.

Στα τέλη του 2023, και καθώς τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε όλη την Ολλανδία ετοιμάζονταν να ακολουθήσουν τις συστάσεις, ερευνητές του Πανεπιστημίου Radboud άδραξαν την ευκαιρία για να κάνουν τη σύγκριση – πριν και μετά την αλλαγή.

Περίπου το 20% των μαθητών ανέφερε ότι ήταν λιγότερο αφηρημένοι από τη στιγμή που τα smartphones ήταν εκτός ορίων, λέει ο Loes Pouwels, ένας από τους ερευνητές, ενώ οι εκπαιδευτικοί περιέγραψαν ότι οι μαθητές ήταν πιο προσεκτικοί και συγκεντρωμένοι στη δουλειά τους στην τάξη. «Οπότε νομίζω ότι όσον αφορά τη γνωστική λειτουργία, συνολικά ήταν κάτι θετικό».

Πολλοί μαθητές ανέφεραν επίσης περισσότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις στην πραγματική ζωή και πως η ποιότητα αυτών των αλληλεπιδράσεων είχε βελτιωθεί. Διαπιστώθηκε επίσης μείωση του διαδικτυακού εκφοβισμού (cyber bullying), καθώς οι μαθητές ήταν περισσότερο χρόνο εκτός σύνδεσης.

Τρεις μήνες μετά την απαγόρευση, ωστόσο, δεν είχαν προσαρμοστεί όλοι οι μαθητές στο μέτρο. Παρόλο που το 40% δήλωσε ότι η αποχή από τα τηλέφωνα τούς επέτρεψε να απολαύσουν καλύτερα τα διαλείμματά τους, το 37% ανέφερε πως τους έλειπαν τα τηλέφωνά τους. «Αναγκάζομαι να κοινωνικοποιηθώ όταν δεν έχω διάθεση, πράγμα που συμβαίνει συχνά», λέει ένας συμμετέχων στην έρευνα.

Στο Calvijn College, οι εργαζόμενοι δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι τελικά η απαγόρευση ήταν θετικό βήμα. Όταν πρωτοεφαρμόστηκε, είχε γίνει λόγος για το ενδεχόμενο να επιτραπεί τελικά στους μεγαλύτερους μαθητές να ενσωματώσουν ξανά τα τηλέφωνα στη σχολική τους ημέρα.

Η ιδέα εγκαταλείφθηκε μετά τις αλλαγές που παρατηρήθηκαν. «Αυτή η συζήτηση έχει τελειώσει. Κανείς δεν μιλάει γι’ αυτό», λέει ο Bakker. 

«Περάσαμε μια εποχή που ο κόσμος έλεγε ότι δεν είμαστε ένα σύγχρονο σχολείο, ότι πηγαίνουμε πίσω στον χρόνο», αναφέρει ο Bakker, προσθέτοντας πως «σήμερα συμβαίνει το αντίθετο. Αισθάνομαι μια ωραία επιβεβαίωση ότι η ταλαιπωρία που περάσαμε δεν ήταν για το τίποτα».

(με πληροφορίες από Guardian)

Related…

• Να έχουν τα παιδιά μας κινητό smartphone; «Μα όλοι έχουν, γιατί όχι εγώ;»
• Μια πολύ απλή κίνηση που θα μειώσει δραστικά το χρόνο που περνάμε στο κινητό μας
• Πόσο συχνά πρέπει να απενεργοποιούμε το κινητό μας; Τι λένε ειδικοί στην ασφάλεια